In Bijbels Optiek
3. De praktisering van de doop.
3.1. Het Joodse doopritueel.
In de Joodse cultuur kent men het verschijnsel ‘mikveh’. Dat is een renigingsritueel waarin een persoon geheel ondergedompeld werd of zichzelf onderdompelde, om daarna weer rein uit het water omhoog te komen. Hij heeft dan zijn onreinheid afgelegd. Een tweede uitleg, daaraan verwant, is dat dan gestorven is aan zijn vorig leven. Een paar situaties waarin een mikva gebruikelijk was : bij het inwijden en reinigen van een priester; het reinigingsritueel van een vrouw bij wie de maandelijkse periode is gestopt; een heiden ( niet-Jood ) die Jood wil worden, zo iemand heet een proseliet ( in onze bijbel wordt de naam Jodengenoot gebruikt voor proseliet ).
3.1. Het Joodse doopritueel.
In de Joodse cultuur kent men het verschijnsel ‘mikveh’. Dat is een renigingsritueel waarin een persoon geheel ondergedompeld werd of zichzelf onderdompelde, om daarna weer rein uit het water omhoog te komen. Hij heeft dan zijn onreinheid afgelegd. Een tweede uitleg, daaraan verwant, is dat dan gestorven is aan zijn vorig leven. Een paar situaties waarin een mikva gebruikelijk was : bij het inwijden en reinigen van een priester; het reinigingsritueel van een vrouw bij wie de maandelijkse periode is gestopt; een heiden ( niet-Jood ) die Jood wil worden, zo iemand heet een proseliet ( in onze bijbel wordt de naam Jodengenoot gebruikt voor proseliet ).
In Bijbels Optiek
Een mikva werd gebruikt bij het inwijden en reinigen van een priester, het reinigingsritueel van een vrouw bij wie de maandelijkse periode is gestopt, en voor een heiden ( niet-Jood ) die Jood wil worden, zo iemand heet een proseliet.
Als een priester ingewijd wordt, legt hij zijn vorige ( onreine ) leven af en na de mikwa kan hij zijn dienst voor God afgezonderd uitvoeren. De hogepriester deed deze mikva bijv. vijf keer tijdens zijn dienst op de grote verzoendag. Deze staat van reinheid te behouden was één van de belangrijkste dingen waarmee de Farizeeën zich bezig hielden. Vandaar hun Hebreeuwse naam Perushim wat betekent ‘seperated ones’ (= zij die afgezonderd zijn ).
De mikva als reiniging voor een vrouw is een handeling die ze zelf mag uitvoeren. Dit in tegenstelling tot de andere mikvas, daarbij moeten minstens drie rabbijnen bij aanwezig zijn. )123
De overgang van geloof, dus hier om Jood te worden, begint met een ondervraging door twee rabbijnen, die dan bepalen of zijn motivaties goed zijn. Hierover is door rabbi Haim Elazar Schapira, Hongarije 1872-1937 en H.E. Schapira responsa Minhat Elazar, deel III (Bratislava 1922 ), veel geschreven. Zij gaan verder in op de motivatie van mensen die, omdat zij gaan trouwen, Jood willen worden.
Als zij geaccepteerd zijn, worden ze proseliet. Het is een periode van ongeveer drie jaar waarin ze de Joodse tradities en gewoonten moeten leren kennen. Er wordt zeker in het laatste jaar van het proseliet zijn nauwkeurig op toegezien of men ook daadwerkelijk de Joodse tradities volgt.
Zowel de Talmoed als de Midrashim en ook de aanverwante literatuur zijn ongelooflijk positief als het gaat om proselieten. Als een proseliet ( man ) eenmaal besneden was en de mikva had gedaan, werd hij werkelijk geaccepteerd als Jood en mocht zelfs met een dochter van een priester trouwen. Men zag hem dan werkelijk als een nieuwgeboren kind. De mikva wordt ook het bad der wedergeboorte genoemd. Men komt a.h.w. uit het Mikva-bad tevoorschijn en dat duidt op het proces van opnieuw geboren worden. De mikva vertegenwoordigt de baarmoeder. Wanneer een persoon de Mikva betreedt, betreedt hij de baarmoeder. Wanneer hij uit het water komt, is hij opnieuw geboren. Zodoende bezit hij dan een nieuwe status.)124
Paulus gebruikt deze gegevens in Titus 3 : 5 : ‘ doch naar Zijn ontferming ons gered door het bad der wedergeboorte en de vernieuwing door de Heilige Geest’. Ook Jezus zelf gebruikt de term ‘geboren worden uit water’ in Joh. 3 : 3-5 : ‘(3) Jezus antwoordde en zeide hem, : Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het koninkrijk van God niet zien. (4) Nicodemus zeide tot hem : hoe kan een mens geboren worden, als hij oud is ?…. (5) Jezus antwoordde : Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand geboren wordt uit water en Geest, kan hij het koninkrijk Gods niet binnengaan’.
Hoe gaat die mikva nu in zijn werk : De proseliet of priester gaat bij voorkeur naar de zee of een rivier , met ‘levend’ stromend water. Als dat niet mogelijk is, dan moet hij in een bad met tenminste 40 se’ahs ( ongeveer 120 gallons= 456 liter ) water. De persoon moet dan schoon en zonder extra ballast zijn ( de ene groep zegt dat kleding wel toegestaan is, de andere groep zegt dat dat niet mag ). Hij moet dan het water ingaan, zodanig dat hij geheel onder water komt. Letterlijk : ‘water moet alle delen van zijn lichaam aanraken’. Naar de Joodse wetten is één afdaling in het water voldoende.)125 Er zijn documenten, die aanwijzingen geven voor het feit dat er geen genoeg water voorradig is : een rabbijn schreef, dat je dan moest wachten met de mikva tot het ging regenen.
Als een priester ingewijd wordt, legt hij zijn vorige ( onreine ) leven af en na de mikwa kan hij zijn dienst voor God afgezonderd uitvoeren. De hogepriester deed deze mikva bijv. vijf keer tijdens zijn dienst op de grote verzoendag. Deze staat van reinheid te behouden was één van de belangrijkste dingen waarmee de Farizeeën zich bezig hielden. Vandaar hun Hebreeuwse naam Perushim wat betekent ‘seperated ones’ (= zij die afgezonderd zijn ).
De mikva als reiniging voor een vrouw is een handeling die ze zelf mag uitvoeren. Dit in tegenstelling tot de andere mikvas, daarbij moeten minstens drie rabbijnen bij aanwezig zijn. )123
De overgang van geloof, dus hier om Jood te worden, begint met een ondervraging door twee rabbijnen, die dan bepalen of zijn motivaties goed zijn. Hierover is door rabbi Haim Elazar Schapira, Hongarije 1872-1937 en H.E. Schapira responsa Minhat Elazar, deel III (Bratislava 1922 ), veel geschreven. Zij gaan verder in op de motivatie van mensen die, omdat zij gaan trouwen, Jood willen worden.
Als zij geaccepteerd zijn, worden ze proseliet. Het is een periode van ongeveer drie jaar waarin ze de Joodse tradities en gewoonten moeten leren kennen. Er wordt zeker in het laatste jaar van het proseliet zijn nauwkeurig op toegezien of men ook daadwerkelijk de Joodse tradities volgt.
Zowel de Talmoed als de Midrashim en ook de aanverwante literatuur zijn ongelooflijk positief als het gaat om proselieten. Als een proseliet ( man ) eenmaal besneden was en de mikva had gedaan, werd hij werkelijk geaccepteerd als Jood en mocht zelfs met een dochter van een priester trouwen. Men zag hem dan werkelijk als een nieuwgeboren kind. De mikva wordt ook het bad der wedergeboorte genoemd. Men komt a.h.w. uit het Mikva-bad tevoorschijn en dat duidt op het proces van opnieuw geboren worden. De mikva vertegenwoordigt de baarmoeder. Wanneer een persoon de Mikva betreedt, betreedt hij de baarmoeder. Wanneer hij uit het water komt, is hij opnieuw geboren. Zodoende bezit hij dan een nieuwe status.)124
Paulus gebruikt deze gegevens in Titus 3 : 5 : ‘ doch naar Zijn ontferming ons gered door het bad der wedergeboorte en de vernieuwing door de Heilige Geest’. Ook Jezus zelf gebruikt de term ‘geboren worden uit water’ in Joh. 3 : 3-5 : ‘(3) Jezus antwoordde en zeide hem, : Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand wederom geboren wordt, kan hij het koninkrijk van God niet zien. (4) Nicodemus zeide tot hem : hoe kan een mens geboren worden, als hij oud is ?…. (5) Jezus antwoordde : Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u, tenzij iemand geboren wordt uit water en Geest, kan hij het koninkrijk Gods niet binnengaan’.
Hoe gaat die mikva nu in zijn werk : De proseliet of priester gaat bij voorkeur naar de zee of een rivier , met ‘levend’ stromend water. Als dat niet mogelijk is, dan moet hij in een bad met tenminste 40 se’ahs ( ongeveer 120 gallons= 456 liter ) water. De persoon moet dan schoon en zonder extra ballast zijn ( de ene groep zegt dat kleding wel toegestaan is, de andere groep zegt dat dat niet mag ). Hij moet dan het water ingaan, zodanig dat hij geheel onder water komt. Letterlijk : ‘water moet alle delen van zijn lichaam aanraken’. Naar de Joodse wetten is één afdaling in het water voldoende.)125 Er zijn documenten, die aanwijzingen geven voor het feit dat er geen genoeg water voorradig is : een rabbijn schreef, dat je dan moest wachten met de mikva tot het ging regenen.
In Bijbels Optiek
Bij de doop in de mikva werd het liefst levend water gebruikt. Was er niet genoeg water om in ondergedompeld te worden, dan wachtte men tot het regenwater het bad had aangevuld.
Als twee ouders zich tot het Jodendom hadden bekeerd, werd dus de man besneden en onderging hij de mikva en de vrouw de mikva alleen. Als zij daarna kinderen kregen, waren deze automatisch Jood. De kinderen die er al waren ( bij zwangerschap wordt er dan gerekend vanaf de 3e maand, tellend op het moment van de mikva ), moeten zelf kiezen of zij Jood willen worden en moeten vervolgens ook de gehele procedure ondergaan. Een kind kan zich vanaf zijn 13e jaar aanmelden voor het zogenaamde ‘bar Mitswa’. Na deze ceremonie kan hij zich als proseliet aanmelden. Bij de ‘bar Mitswa’ ( voor meisjes ‘bat Mitswa’) krijgt het kind de zegen om de volwassenheid in te gaan en wordt vanaf dat moment serieus genomen in de Joodse gemeenschap.
Binnen de Joodse gemeenschap zijn er ook groeperingen die vonden dat het voldoende was om mensen met water te overgieten. Het ging hier dan om 9 kav ( =4,5 gallon= iets meer dan 17 liter ). Daarvan zijn nog wel eens afbeeldingen te vinden. Later is dat officieel afgeschaft, omdat dit niet correct was. Dit is te vinden in Joodse geschriften.)126
Het voorbeeld waar de Joden bekend mee waren in de tijd dat Jezus op aarde leefde, was de mikva. Niets wijst erop dat Jezus iets anders deed dan gebruik te maken van een bekend gegeven van zijn tijd. Ook de eerste christenen lijken de mikva letterlijk voor hun doopritueel overgenomen te hebben. Ook in de bijbel vinden we iedere keer aanwijzingen dat er veel water nodig is om te dopen. Dat is volledig in overeenstemming met de mikva. Zie de volgende teksten : Matth. 3 : 6 ‘en zij lieten zich in de rivier de Jordaan, door hem dopen….’en Matth. 3 : 16 ‘Terstond nadat Jezus gedoopt was steeg hij op uit het water…’ en Joh. 3 : 23 ‘Doch ook Johannes doopte, te Enon bij Salim, omdat daar veel water was…’
Hij ging niet zomaar ergens dopen, maar hij moest een plek zoeken waar veel water was, omdat hij dat nodig had om mensen te dopen ! Ook zien we hier dat de voorkeur, net als bij de proselietendoop, uitging naar levend ( stromend ) water. Het is overigens ook aardig om in dit verband te weten dat de Engelse vertaling van het Joodse Nieuwe Testament, de vertaling is die door Messias-belijdende Joden wordt gebruikt. Efeze 5 : 25b-27 wordt bijv. als volgt vertaald : ‘Messiah loved the Messianic Community/church, indeed, gave himself up on its behalf (26) in order to set it apart for G-d, making it clean through immersion in the mikva, so to speak (27) in order to present the Messianic community/church to himself as a bridge to be proud of, without a spot, wrinkle, or any such thing, but holy and without defect’ ( vertaling van vers 26 :…door de heiligen te reinigen door onderdompeling in de mikva ..)) 127
Op de eerste pinksterdag te Jeruzalem werden 3000 mensen gedoopt ( Hand. 2 ). Ze werden allemaal ondergedompeld. Men moet zich voorstellen dat deze stad voor het grootste deel uit kleine straatjes en niet al te grote huizen bestond. Als dus de menigte te hoop loopt, moeten er ook meer dan 3000 mensen geweest zijn, die ook nog Petrus allemaal hebben moeten horen. In elk geval, in vers 41 staat :’zij dan die het woord aanvaardden, lieten zich dopen…’ Deze tekst geeft duidelijk aan dat niet allen het woord aanvaardden.
Om nu meer dan 3000 mensen bij elkaar te kunnen krijgen en ze roe te spreken moet je in de buurt van de tempel geweest zijn. Daar zijn veel open ruimtes en pleinen en daar waren zgn. mikvabaden te over. We moeten hierbij bedenken dat iedere persoon, die de tempel wilde betreden, ondergedompeld werd in de mikva en veel Israëlieten maakten hier dagelijks gebruik van, vooral op bepaalde feestdagen waren er wel tienduizend mensen die de heilige tempel betreden wilden. Er moeten dus veel van deze baden aanwezig geweest zijn. De tekst veronderstelt dat er in een gewoon woonhuis gepreekt werd. Die veronderstelling heerste door de jaren heen. Dit heeft voor veel verwarring gezorgd, in die zin, hoe zoveel voorbijgangers het grote evenement konden meemaken…hen horen in verschillende talen, enz. Het simpele feit is, dat de tempel ook een huis werd genoemd. We gebruiken die term nog steeds voor een kerk…huis van God.
Als twee ouders zich tot het Jodendom hadden bekeerd, werd dus de man besneden en onderging hij de mikva en de vrouw de mikva alleen. Als zij daarna kinderen kregen, waren deze automatisch Jood. De kinderen die er al waren ( bij zwangerschap wordt er dan gerekend vanaf de 3e maand, tellend op het moment van de mikva ), moeten zelf kiezen of zij Jood willen worden en moeten vervolgens ook de gehele procedure ondergaan. Een kind kan zich vanaf zijn 13e jaar aanmelden voor het zogenaamde ‘bar Mitswa’. Na deze ceremonie kan hij zich als proseliet aanmelden. Bij de ‘bar Mitswa’ ( voor meisjes ‘bat Mitswa’) krijgt het kind de zegen om de volwassenheid in te gaan en wordt vanaf dat moment serieus genomen in de Joodse gemeenschap.
Binnen de Joodse gemeenschap zijn er ook groeperingen die vonden dat het voldoende was om mensen met water te overgieten. Het ging hier dan om 9 kav ( =4,5 gallon= iets meer dan 17 liter ). Daarvan zijn nog wel eens afbeeldingen te vinden. Later is dat officieel afgeschaft, omdat dit niet correct was. Dit is te vinden in Joodse geschriften.)126
Het voorbeeld waar de Joden bekend mee waren in de tijd dat Jezus op aarde leefde, was de mikva. Niets wijst erop dat Jezus iets anders deed dan gebruik te maken van een bekend gegeven van zijn tijd. Ook de eerste christenen lijken de mikva letterlijk voor hun doopritueel overgenomen te hebben. Ook in de bijbel vinden we iedere keer aanwijzingen dat er veel water nodig is om te dopen. Dat is volledig in overeenstemming met de mikva. Zie de volgende teksten : Matth. 3 : 6 ‘en zij lieten zich in de rivier de Jordaan, door hem dopen….’en Matth. 3 : 16 ‘Terstond nadat Jezus gedoopt was steeg hij op uit het water…’ en Joh. 3 : 23 ‘Doch ook Johannes doopte, te Enon bij Salim, omdat daar veel water was…’
Hij ging niet zomaar ergens dopen, maar hij moest een plek zoeken waar veel water was, omdat hij dat nodig had om mensen te dopen ! Ook zien we hier dat de voorkeur, net als bij de proselietendoop, uitging naar levend ( stromend ) water. Het is overigens ook aardig om in dit verband te weten dat de Engelse vertaling van het Joodse Nieuwe Testament, de vertaling is die door Messias-belijdende Joden wordt gebruikt. Efeze 5 : 25b-27 wordt bijv. als volgt vertaald : ‘Messiah loved the Messianic Community/church, indeed, gave himself up on its behalf (26) in order to set it apart for G-d, making it clean through immersion in the mikva, so to speak (27) in order to present the Messianic community/church to himself as a bridge to be proud of, without a spot, wrinkle, or any such thing, but holy and without defect’ ( vertaling van vers 26 :…door de heiligen te reinigen door onderdompeling in de mikva ..)) 127
Op de eerste pinksterdag te Jeruzalem werden 3000 mensen gedoopt ( Hand. 2 ). Ze werden allemaal ondergedompeld. Men moet zich voorstellen dat deze stad voor het grootste deel uit kleine straatjes en niet al te grote huizen bestond. Als dus de menigte te hoop loopt, moeten er ook meer dan 3000 mensen geweest zijn, die ook nog Petrus allemaal hebben moeten horen. In elk geval, in vers 41 staat :’zij dan die het woord aanvaardden, lieten zich dopen…’ Deze tekst geeft duidelijk aan dat niet allen het woord aanvaardden.
Om nu meer dan 3000 mensen bij elkaar te kunnen krijgen en ze roe te spreken moet je in de buurt van de tempel geweest zijn. Daar zijn veel open ruimtes en pleinen en daar waren zgn. mikvabaden te over. We moeten hierbij bedenken dat iedere persoon, die de tempel wilde betreden, ondergedompeld werd in de mikva en veel Israëlieten maakten hier dagelijks gebruik van, vooral op bepaalde feestdagen waren er wel tienduizend mensen die de heilige tempel betreden wilden. Er moeten dus veel van deze baden aanwezig geweest zijn. De tekst veronderstelt dat er in een gewoon woonhuis gepreekt werd. Die veronderstelling heerste door de jaren heen. Dit heeft voor veel verwarring gezorgd, in die zin, hoe zoveel voorbijgangers het grote evenement konden meemaken…hen horen in verschillende talen, enz. Het simpele feit is, dat de tempel ook een huis werd genoemd. We gebruiken die term nog steeds voor een kerk…huis van God.