In Bijbels Optiek
2. Charismatische beweging.
Om inzicht te verkrijgen in de ‘grote christelijke beweging’ van deze tijd is het nodig ons een beeld te vormen van de oorsprong. Deze heeft zijn wortels in de zogeheten “charismatische beweging’. Deze ‘beweging’ is een reactie op de dorheid van de protestantse en rooms-katholieke kerken vanaf de jaren zeventig, die ingezet was na de Tweede Wereldoorlog, toen veel christenen het geloof vaarwel hadden gezegd.
Om inzicht te verkrijgen in de ‘grote christelijke beweging’ van deze tijd is het nodig ons een beeld te vormen van de oorsprong. Deze heeft zijn wortels in de zogeheten “charismatische beweging’. Deze ‘beweging’ is een reactie op de dorheid van de protestantse en rooms-katholieke kerken vanaf de jaren zeventig, die ingezet was na de Tweede Wereldoorlog, toen veel christenen het geloof vaarwel hadden gezegd.
In Bijbels Optiek
De charismatische megabeweging is zwaar beïnvloed door de RK mysterie-godsdienst. Dit is sinds de jaren ‘60 van de vorige eeuw gaande.
Deze beweging zal de boventoon gaan voeren in de Evangelische beweging. Iets wat we nu al zien; meer en meer “vrije baptistengemeenten” bijvoorbeeld zijn verworden tot charismatische gemeenten waar de nadruk op ‘geestesgaven’, genezingsdiensten e.d. steeds groter is geworden.
De zogenoemde ‘charismatische beweging’ is een beweging in het christendom die wordt gekenmerkt door een grote nadruk op persoonlijk geloof, en de ervaring hiervan, door de gaven van de Heilige Geest, zoals het spreken in tongen, genezing door handoplegging en ontvangen van visioenen en openbaringen van God, de chrismata. 'Charismatisch' is dus een verzamelwoord voor deze christenen die geloven in de manifestaties van de Heilige Geest. Aanhangers van deze beweging vindt men zowel bij het Katholicisme als het Protestantisme, maar was al aanwezig bij Pinksterbewegingen.
2.1. Charismatische beweging en de Pinksterbeweging.
De charismatische beweging wordt vaak verward met de Pinksterbeweging. Deze heeft zeker als inspiratiebron gefunctioneerd, maar veel charismatische christenen hekelen de nadruk die de pinksterbeweging legt op het spreken in tongen. Ook hebben sommigen een afkeer van het antistructuur denken dat heerst binnen (een gedeelte van) de pinksterbeweging.
Deze beweging zal de boventoon gaan voeren in de Evangelische beweging. Iets wat we nu al zien; meer en meer “vrije baptistengemeenten” bijvoorbeeld zijn verworden tot charismatische gemeenten waar de nadruk op ‘geestesgaven’, genezingsdiensten e.d. steeds groter is geworden.
De zogenoemde ‘charismatische beweging’ is een beweging in het christendom die wordt gekenmerkt door een grote nadruk op persoonlijk geloof, en de ervaring hiervan, door de gaven van de Heilige Geest, zoals het spreken in tongen, genezing door handoplegging en ontvangen van visioenen en openbaringen van God, de chrismata. 'Charismatisch' is dus een verzamelwoord voor deze christenen die geloven in de manifestaties van de Heilige Geest. Aanhangers van deze beweging vindt men zowel bij het Katholicisme als het Protestantisme, maar was al aanwezig bij Pinksterbewegingen.
2.1. Charismatische beweging en de Pinksterbeweging.
De charismatische beweging wordt vaak verward met de Pinksterbeweging. Deze heeft zeker als inspiratiebron gefunctioneerd, maar veel charismatische christenen hekelen de nadruk die de pinksterbeweging legt op het spreken in tongen. Ook hebben sommigen een afkeer van het antistructuur denken dat heerst binnen (een gedeelte van) de pinksterbeweging.
In Bijbels Optiek
Kruisbestuiving betekent wederzijdse beïnvloeding
Het is lastig om te spreken van twee aparte bewegingen, omdat er veel kruisbestuiving is tussen de pinkster- en charismatische beweging. Maar ze kunnen ook niet onder één noemer beschreven zitten, omdat beiden wel duidelijk een eigen geschiedenis en achtergrond kennen.
2.2. Geschiedenis.
Het is niet gemakkelijk om een precies startpunt te noemen, maar vaak word dit gelegd bij Dennis Bennett, een Amerikaanse Anglicaanse priester. Op 4 april 1960 sprak Bennett in St. Mark's Church in Van Nuys (Californië) en vertelde de gemeente dat hij was gedoopt met de Heilige Geest, een geestelijke ervaring die gepaard gaat met het spreken in tongen. Tot dan toe kreeg deze ‘doop’ vooral aandacht binnen de Pinksterbeweging. Na afloop van zijn preek ondergingen veel gemeenteleden dezelfde ervaring als Bennett. Dit werd door de pers opgepikt en zodoende werd dit door heel de Verenigde Staten en verder bekend.
In de jaren ’60 en ’70 was er een hernieuwde aandacht voor de bovennatuurlijke ‘gaven van de Geest’ binnen de gevestigde kerken als de anglicanen, lutheranen en rooms-katholieken. De Katholieke Charismatische Beweging kwam tot stand rond een persoon als Kevin Ranaghan en anderen. Tegelijkertijd brachten individuen als Colin Urquhart, Michael Harper, David Watson hetzelfde tot stand in het Engeland. De charismatische beweging had binnen de Oosters-orthodoxe kerk lang niet dezelfde invloed als binnen andere kerken. Toch waren ook hier individuele personen, zoals de priester Eusebius Stephanou, die een zekere invloed uitoefenden. Andere bekende leiders waren Bors Zabrodsky en Athanasisus Emmert.
Het is lastig om te spreken van twee aparte bewegingen, omdat er veel kruisbestuiving is tussen de pinkster- en charismatische beweging. Maar ze kunnen ook niet onder één noemer beschreven zitten, omdat beiden wel duidelijk een eigen geschiedenis en achtergrond kennen.
2.2. Geschiedenis.
Het is niet gemakkelijk om een precies startpunt te noemen, maar vaak word dit gelegd bij Dennis Bennett, een Amerikaanse Anglicaanse priester. Op 4 april 1960 sprak Bennett in St. Mark's Church in Van Nuys (Californië) en vertelde de gemeente dat hij was gedoopt met de Heilige Geest, een geestelijke ervaring die gepaard gaat met het spreken in tongen. Tot dan toe kreeg deze ‘doop’ vooral aandacht binnen de Pinksterbeweging. Na afloop van zijn preek ondergingen veel gemeenteleden dezelfde ervaring als Bennett. Dit werd door de pers opgepikt en zodoende werd dit door heel de Verenigde Staten en verder bekend.
In de jaren ’60 en ’70 was er een hernieuwde aandacht voor de bovennatuurlijke ‘gaven van de Geest’ binnen de gevestigde kerken als de anglicanen, lutheranen en rooms-katholieken. De Katholieke Charismatische Beweging kwam tot stand rond een persoon als Kevin Ranaghan en anderen. Tegelijkertijd brachten individuen als Colin Urquhart, Michael Harper, David Watson hetzelfde tot stand in het Engeland. De charismatische beweging had binnen de Oosters-orthodoxe kerk lang niet dezelfde invloed als binnen andere kerken. Toch waren ook hier individuele personen, zoals de priester Eusebius Stephanou, die een zekere invloed uitoefenden. Andere bekende leiders waren Bors Zabrodsky en Athanasisus Emmert.
In Bijbels Optiek
David du Plessis. Hij is met name bekend omdat hij als één van de eerste Pinksterchristenen toenadering zocht tot de gevestigde kerken.
Op international niveau was iemand als David du Plessis, afkomstig uit de pinksterbeweging van grote invloed. Verschillende predikanten van bijvoorbeeld de lutheranen of de Southern Baptists werd gevraagd hun kerk te verlaten. Dit in tegenstelling tot priesters binnen de Anglicaanse en Rooms-katholieke Kerk, op de voorwaarde dat zij niet voor een te grote scheiding van geesten zouden zorgen.
Veel charismatische christenen zijn terug te vinden binnen de verschillende, gevestigde denominaties. Toch hebben ook veel personen deze kerken verlaten om lid te worden van een pinkstergemeente of om een eigen kerk of denominatie te starten. De huiskerkbeweging en de Vineyard-beweging zijn twee voorbeelden van groepen die zo zijn ontstaan.
Sinds de jaren 80 heeft er zich een opmerkelijke verandering in de theologie van (een deel) van de charismatische beweging voorgedaan. Dit wordt ook wel de Derde Golf genoemd. Verantwoordelijke voor deze term is C. Peter Wagner.
Op international niveau was iemand als David du Plessis, afkomstig uit de pinksterbeweging van grote invloed. Verschillende predikanten van bijvoorbeeld de lutheranen of de Southern Baptists werd gevraagd hun kerk te verlaten. Dit in tegenstelling tot priesters binnen de Anglicaanse en Rooms-katholieke Kerk, op de voorwaarde dat zij niet voor een te grote scheiding van geesten zouden zorgen.
Veel charismatische christenen zijn terug te vinden binnen de verschillende, gevestigde denominaties. Toch hebben ook veel personen deze kerken verlaten om lid te worden van een pinkstergemeente of om een eigen kerk of denominatie te starten. De huiskerkbeweging en de Vineyard-beweging zijn twee voorbeelden van groepen die zo zijn ontstaan.
Sinds de jaren 80 heeft er zich een opmerkelijke verandering in de theologie van (een deel) van de charismatische beweging voorgedaan. Dit wordt ook wel de Derde Golf genoemd. Verantwoordelijke voor deze term is C. Peter Wagner.
In Bijbels Optiek
Peter Wagner, de man die de term ‘Derde Golf’ binnen de charismatische beweging en daarmee een andere theologie introduceerde
Concrete invulling werd hier onder andere aan gegeven door de ‘Woord van Geloofstheologie’ en de ‘Toronto Blessing’. De Assemblies of God (in Amerika een gerenommeerd kerkgenootschap!) hebben deze beweging officieel aangeduid als ketterij.
2.3. Charismatische beweging in Nederland.
Omdat de charismatische beweging in de eerste plaats een beweging is, is het soms lastig te duiden wat er precies wel en niet onder valt. Maar de hieronder genoemde organisaties zijn er duidelijke voorbeelden van:
- De Katholieke Charismatische Vernieuwing, dat is een vernieuwingsbeweging binnen de Rooms-katholieke kerk.
- De Charismatische Werkgemeenschap Nederland, opgericht in 1972 door ds. W.W. Verhoef en dr. K.J. Kraan, deze heeft een oecumenische basis.
- De organisatie New Wine van de Nederlands Gereformeerde dominee Dick Westerkamp.
Concrete invulling werd hier onder andere aan gegeven door de ‘Woord van Geloofstheologie’ en de ‘Toronto Blessing’. De Assemblies of God (in Amerika een gerenommeerd kerkgenootschap!) hebben deze beweging officieel aangeduid als ketterij.
2.3. Charismatische beweging in Nederland.
Omdat de charismatische beweging in de eerste plaats een beweging is, is het soms lastig te duiden wat er precies wel en niet onder valt. Maar de hieronder genoemde organisaties zijn er duidelijke voorbeelden van:
- De Katholieke Charismatische Vernieuwing, dat is een vernieuwingsbeweging binnen de Rooms-katholieke kerk.
- De Charismatische Werkgemeenschap Nederland, opgericht in 1972 door ds. W.W. Verhoef en dr. K.J. Kraan, deze heeft een oecumenische basis.
- De organisatie New Wine van de Nederlands Gereformeerde dominee Dick Westerkamp.
In Bijbels Optiek
Dick Westerkamp van New Wine. Dit is een vernieuwingsbeweging binnen de bestaande kerken, met als doelstelling het vernieuwen en toerusten van christenen. Hun opvattingen over gemeente-zijn en de rol van de predikant daarin zijn mede daardoor diepgaand beïnvloed.
Deze groep oefent met name binnen gereformeerd Nederland een sterke invloed uit. Sinds 2003 is Kees van der Kooi (1952) bijzonder hoogleraar theologie van de charismatische vernieuwing aan de Vrije Universiteit.
Deze groep oefent met name binnen gereformeerd Nederland een sterke invloed uit. Sinds 2003 is Kees van der Kooi (1952) bijzonder hoogleraar theologie van de charismatische vernieuwing aan de Vrije Universiteit.